ÜLKELER COĞRAFYASI
Genel Bilgiler
Yeryüzünün yüzölçümü : 510 milyon km 2
Yeryüzünde karaların ve denizlerin dağılımı : % 71→ deniz (361 milyon km 2)
% 29 → kara (149 milyon km 2)
Kuzey yarımküre : % 61→ Deniz, % 39 → Kara
Güney yarımküre : % 81→ Deniz, % 19 → Kara
Yukarıdaki verilerden anlaşılacağı gibi karaların büyük bir kısmı Kuzey yarımkürede bulunmaktadır. Bu nedenle ülkelerin bir çoğu da KYK’de bulunur.
Kıta : Kendine bağlı adalarla birlikte etrafı deniz ve okyanuslarla çevrili büyük kara parçasıdır.
Yeryüzünde 6 kıta bulunmaktadır.
Bunların yüzölçümlerine göre sıralanışı şöyledir :
Asya : 44 milyon km 2
Amerika : 42 milyon km 2
Afrika : 30 milyon km 2
Antartika : 13 milyon km 2
Avrupa : 10 milyon km 2
Avustralya (Okyanusya) : 9 milyon km 2
Okyanus : kıtaların arasında büyük çukurluklarda yer alan geniş ve derin su kütleleridir. Yeryüzünde 3 okyanus bulunmaktadır.
Büyük okyanus (Pasifik) 180 milyon km 2
Atlas okyanusu (Atlantik) 106 milyon km 2
Hint okyanusu 75 milyon km 2
Kuzey yarımkürede bulunan başlıca ülkeler :
Türkiye, tüm Avrupa ülkeleri, Ortadoğu ülkeleri (İran, Irak, S. Arabistan gibi), Rusya, Kafkas ülkeleri, Orta Asya Türk Devletleri, Güney ve Güneydoğu Asya (Japonya, Çin, Malezya gibi), Kuzey Afrika ülkeleri (Mısır, Tunus, Libya, Cezayir gibi), Kuzey ve Orta Amerika ülkeleri (A.B.D, Kanada, Meksika, Küba, Panama, Nikaragua)
Güney yarımkürede bulunan başlıca ülkeler :
Güney Amerika ülkelerinin bir çoğu (Brezilya, Arjantin, Şili, Peru, Bolivya gibi), Güney Afrika ülkeleri (Güney Afrika Cumhuriyeti, Angola, Madagaskar, Mozambik gibi), Endonezya’nın bir kısmı, Avustralya, Yeni Zellanda ve Papuo Yeni Gine. Ayrıca Antartika kıtasının tamamı bu kıtadadır.
Üzerinden ekvator geçen ülkeler :
Ekvator, Kolombiya, Brezilya (Güney Amerika)
Gobon, Kongo, Zaire, Uganda, Kenya, Somali (Orta Afrika)
Üzerinden yengeç dönencesi geçen ülkeler :
Meksika (Orta Amerika)
Batı Sahra, Moritanya, Mali, Cezayir, Nijer, Libya, Mısır (Kuzey Afrika)
S. Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (Arap Yarımadası)
Hindistan, Bangladeş, Birmanya, Çin (G. Doğu Asya)
Üzerinden oğlak dönencesi geçen ülkeler :
Şili, Arjantin, Paraguay, Brezilya (G. Amerika)
Namıbia, Botswana, A. Afrika Cumhuriyeti, Mozambik, Madagaskar (Güney Afrika)
Avustralya
Dönenceler arasında kalan ülkeler :
KYK’de : Amerika ülkeleri (Panama, Küba, Nikaragua, Venezuella, Guyana gibi), Orta Afrika ülkeleri (Nijer, Çad, Sudan, Etiyopya, Kamerun, Nijerya, Liberya), Güneydoğu Asya ülkeleri (Vietnam, Kamboçya, Tayland, Malezya)
GYK’de : Bolivya, Peru (G. Amerika), Angola, Zambia, Tanzanya (G. Afrika)
Yukarıdaki ülkeler dışında yer alan tüm ülkeler orta ve soğuk kuşak ülkeleridir.
Makroklima Tiplerine Göre Ülkeler
Ekvatoral iklim : Güney Amerika (Brezilya, Kolombiya..), Orta Afrika (Kamerun, Zaire…), Güneyfoğu Asya (Tayland, Malezya, Endonezya…), Avustralya’nın kuzey sahilleri.
Savan iklimi : Güney Amerika (Brezilya, Arjantin, Kolombiya…), Orta ve Güne Afrika (Çad, Sudan, Angola, Zambia, Mozambik…), Avustralya’nın kuzayi
Çöl iklimi : Şili’nin kuzeyi, Büyük Sahra Çölü (Cezayir, Libya, Mısır, Sudan, Çad…), Kalahari Çölü (G. Afrika Cumh. Angola, Botswana…), Avustralya’nın iç kesimleri (Gibson, Büyük Victoria ve kum çölleri), Kuzey Amerika’nın içleri (Arizona, Meksika Platosu), Orta Asya (Gobi,Takla Makan, Kızıl kum çölleri), Hindistan’ın kuzeyi (Tar çölü)
Muson iklimi : Güney ve Güneydoğu Asya (Hindistan, Bangladeş, Birmanya, Laos, Vietnam, Çin…), Avustralya’nın kuzey kısmı (Yer yer Japonya ve Güneydoğu Afrika)
Akdeniz iklimi : Akdeniz ülkeleri (Türkiye, Yunanistan, İtalya, İspanya, Portekiz, Fransa’nın ve Yugoslavya’nın güneyi, Fas, Tunus ve Cezayir’in kuzeyi, Lübnan), Güneybatı Avustralya, Güney Afrika Cumh. (Cope Town), Şili’nin orta kesimleri ve California
Ilıman okyanus iklimi : batı ve Orta Avrupa (İngiltere, Fransa, Hollanda,Norveç, Almanya…), yer yer Kuzey Amerika, Avustralya’nın bazı kesimleri, Asya’nın doğusu
Karasal iklim : Güney Amerika (Arjantin), Meksika ve ABD’nin iç kesimleri, Orta Afrika (Mali, Nijer, Çad, Sudan…), Türkiye, Orta Doğu, Afganistan ve Orta Asya (Kazakistan, Kırgızistan…), yer yer Avustralya ve G. Afrika’da etkilidir.
Soğuk iklim : Kanada’nın büyük kısmı, İsveç ve Finlandiya’nın kuzeyi, Rusya’nın büyük kısmı, özellikle kuzey şeridi (Sibirya)
Tundra iklimi : Kanada ve Rusya’nın kuzey kıyıları ile Grönland’ın kıyıları
Kutup iklimi : Antartika, Kuzey Buz Denizi ve Grönland’ın büyük kesimi (Grönland, Danimarka’ya ait bir adadır. Pek nüfusu yoktur.)
Ayrıca yüksek dağlık alanlar Himalayalar (Çin, Tibet, Nepal), Alpler (Orta Avrupa), And Dağları (Güney Amerika) soğuk iklimlere sahne olurlar.
AVRUPA KITASI
Genel özellikleri :
Büyük bir yarımada şeklindedir. Çeşitli körfezler ve önemli yarımadalar bulunur.
Genel yükseltisi en az olan kıtadır. (Ortalama 330 metre)
Alp Himalaya dağ sistemi yakın zamanda oluşmuş olup deprem bölgesidir.
Alpleri İsviçre’nin tamamı, İtalya’nın kuzeyi, Fransa’nın doğusu, Almanya’nın güneyi ve Avusturya’nın büyük bir kesiminde yayılış gösterir.
Kuzey kesimleri buzul aşınımına sahne olmuştur. (Norveç, İsveç, Finlandiya, İsviçre)
Akarsular çoktur. Rejimleri düzenlidir. Çoğu denge profiline ulaşmıştır. (Tuna, Laire, Sen, Ren, Elbe, Viştul, Po, Don, Volga…), Alpler üzerinde ve Finlandiya üzerinde bol göle bulunur. (En büyükleri Lodoga ve Onega’dır)
Kıtada çöl yoktur.
Kıyılar girintili, çıkıntılıdır. Gel-git hakimdir. Bu nedenle Haliçler oluşmuştur. (İngiltere, Hollanda, Belçika, Almanya)
Gulf-Stream sıcak su akıntısı nedeniyle kıtanın batı kıyıları ılımanlaşır. (İngiltere, Hollanda, Norveç, Almanya)
Alçak düzlükler geniş yer kaplar. (Hollanda, Belçika, Danimarka, Rusya’nın büyük bir kısmı)
Dünya sanayisinin ¼ ü bu kıtadadır.
Sanayinin başladığı ve geliştiği yer kabul edilir.
Kıtanın en önemli madenleri kömür, demir ve petroldür.özellikle intansif (yoğun) tarım yaygındır.
Yaklaşık yarım milyar kişi bu kıtada yaşar. Km 2 ye 100 kişi düşer.
Nüfus artış hızı ‰ 2 dir.
Yaşlı nüfus oranı fazladır. (Ortalama yaşam süresi en fazla olan kıtadır) Dışarıdan göç alır.
Başlıca Ülkeleri
Akdeniz ülkeleri
Orta Avrupa ülkeleri
Batı Avrupa ülkeleri
İskandinav ülkeleri
İspanya
İsviçre
İngiltere (Britanya Ad.)
Norveç
İtalya
Avusturya
İrlanda (Britanya Ad.)
İsveç
Fransa
Almanya
İzlanda
Finlandiya
Yunanistan (Balkan yarımadası)
Slovenya (Balkan yarımadası)
Portekiz (İber yarımadası)
Arnavutluk (Balkan yarımadası)
Lüksemburg (Benelüks ülkeleri)
Belçika (Benelüks ülkeleri)
Yugoslavya (Balkan yarımadası)
Makedonya (Balkan yarımadası)
Hollanda (Benelüks ülkeleri)
Hırvatistan (Balkan yarımadası)
Liecht.
Danimarka
Bosna-Hersek (Balkan yarımadası)
Malta
Doğu Avrupa ülkeleri : Birleşik Devletler Topluluğu ( Rusya, Ukrayna, Estonya, Moldovya, Gürcistan…)
Polonya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Macaristan, Bulgaristan, Romanya ve Türkiye.
İspanya :
- Başkent : Madrid
- Y. ölçümü : 504 bin km 2
- Tarım ön plandadır.
- zeytin ve kayısıda ikinci, arpa, üzüm ve fındıkta üçüncü sıradadır.
- Turizm bir diğer gelir kaynağıdır.
- Nüfusu, yaklaşık 40 milyon dur.
Fransa :
- Başkent : Paris
- Y. ölçümü : 543 bin km 2
- 58 milyon kişi yaşar
- Batı Avrupa’nın en geniş ülkesidir. Okyanus kıyılarında büyük haliçler vardır.
- Üç iklim görülür : Okyanus, Karasal, Akdeniz.
- Gelişmiş (sanayileşmiş) bir ülkedir.
- Tarımı gelişmiştir.
- Gelen turist sayısında dünyada önemlidir.
İtalya :
- Başkent : Roma
- Y. ölçümü : 301 km 2
- 57 milyon kişi yaşar
- Önemli bir deprem ülkesidir. (Faal yanardağlar vardır)
- Zeytin 1. sıradadır.
- Tipik Akdeniz ülkesidir.
-
Almanya
- Başkent : Berlin
- Y. Ölçümü : 357 bin km 2
- 81 milyon kişi yaşar.
- Dünyada, ekonomisi güçlü, sanayileşmiş bir ülkedir.
- ulusal gelirin yarıdan fazlasın sanayi ürünleri tutar.
- zengin kömür yatakları vardır.
- Türkiye’nin en çok ticaret yaptığı ülkedir.
İngiltere
- Başkent : Londra
- Y. Ölçümü : 244 bin km 2
- 60 milyon kişi yaşar.
-Bir ada ülkesidir.
- Gel-git etkilidir. Haliçler vardır.
- Batı rüzgarları ve Gulf Stream akıntıları vardır.
- Sanayi oldukça gelişmiştir.
- deniz ticaret filosunda dünyada 1. sıradadır.
- balıkçılık çok gelişmiştir.
- zengin petrol ve doğalgaz yatakları bulunur.
Hollanda
- Başkent : Amsterdam
- Y. Ölçümü : 41 bin km 2
- 15 milyon kişi yaşar.
- Bir BENELÜX ülkesidir.
- Ülkenin %20 si deniz seviyesinden aşağıdadır.
- Denizden kazanılan yerler % 40 alan kaplar. Bu nedenle alçak ve düzlük bir ülkedir.
- Nüfus yoğunluğu fazladır.
- İntansif tarım yapılır.
- Büyük haliçler vardır.
- Zengin doğalgaz rezervine sahiptir.
İsviçre
- Başkent : Bern
- Küçük bir ülkedir.
- Alp dağları ülkenin tamamını kapsar.
- Kış turizmi, saat, bankacılık, çikolata gibi alanlarda öndedir. İsviçre hiçbir savaşa katılmamış, hiçbir birliğe üye olmayan tarafsız bir ülkedir.
- Denize kıyısı olmamasına rağmen deniz filosu vardır.
Belçika
- Başkent : Brüksel
- Haliçli kıyılara sahiptir.
- Nüfus yoğunluğu fazladır.
- intansif tarım uygulanır.
Norveç
- Başkent : Oslo
- Bir İskandinav ülkesidir. İskandinav sıradağlarıyla kaplıdır.
- Gulf Stream sıcak su akıntısından dolayı komşusu İsveç’ten daha ılımandır. (Aynı enlemde olmalarına rağmen)
- Kıyıları fiyortludur. Buzul aşınımı yaygındır. Balıkçılık gelişmiştir.
İsveç : İskandinav ülkesidir. Sanayisi gelişmiştir. Beyaz kömür (su gücüyle) büyük miktarda enerji üretimi yapar. Orman zenginliği fazladır.
İzlanda : Atlas okyanusu açıklarında bir balıkçı ülkesidir.
Danimarka : Alçak düzlüklerle kaplı bir yarımadadır.
Finlandiya : Sayısız göl bulunur.
Avusturya : Hiçbir denize kıyısı yoktur. Alplerin bulunduğu bir ülkedir.
Rusya Federasyonu : Dünyanın en geniş ülkesidir. Geniş ovalarla kaplıdır. Zengin yer altı kaynaklarına sahiptir. (Kömür, Demir, Petrol)
ASYA KITASI
Genel Özellikleri
Yeryüzünün en geniş kara parçasıdır.
Yeryüzünün en yüksek dağ kütlesi Himalayalar buradadır. (Everest 8800 m) Bu dağlar önemli deprem alanlarıdır.
Akarsular boldur ve oldukça uzundur. (Lena, Yenisey, Obi, Sarıırmak, Gökırmak, Ganj, Seyhun, Ceyhun, Fırat, Dicle)
Dünyada karalar üzerinde en derin yer Baykal Gölü tabanıdır. (1400 m)
Başlıca göller Hazar, Aral, Balkaş ve Baykal’dır.
İsrail yakınlarında bulunan Lut gölü su seviyesi deniz seviyesinden 395 m aşağıdadır.
En yüksek platolar Pamir ve Tibet buradadır.
BDT ve Japonya dışında sanayi pek gelişmemiştir.
Dünya petrolünün %60’ı buradadır. (BDT ilk sırada gelir)
Dünyanın en önemli kalay yatakları buradadır.
Bakır rezervinde BDT 2.’dir.
Pirinç, çay, kauçuk, jüt ve pamukta 1. sıradadır.
İpek Böcekçiliğinde birinci sıradadır.
Avustralya’dan sonra BDT en çok koyun besleyen ülkedir.
Japonya balıkçılıkta 1. sıradadır.
Dünya nüfusunun %60’ı buradadır.
Nüfus daha çok Muson ve Güneydoğu Asya bölgelerinde yaşar.
Kıtanın doğu kıyıları önemli kırık hatlar üzerinde olduğundan oldukça hareketlidir. Özellikle Japonya’da deprem günlük bir olay haline gelmiştir. Büyük okyanus kıyılarında birçok yanardağ faal durumdadır.
Ortadoğu ülkeleri
Suriye
Lübnan
İsrail
Ürdün
Irak
S.Arabistan
Katar
BAE
Umman
Yemen
İran
Ermenistan
Azerbaycan
Gürcistan
Orta Asya ülkeleri
Kazakistan
Özbekistan
Türkmenistan
Tacikistan
Kırgızistan
Moğolistan
Afganistan
Güney Asya ülkeleri
Pakistan
Hindistan
Nepal
Bangladeş
Bhutan
Srilanka
Doğu Asya ülkeleri
Çin
Japonya
G. Kore
Tayvan
Güneydoğu Asya ülkeleri
Birmanya
Tayland
Loos
Vietnam
Kamboçya
Filipinler
Malezya
Endonezya
Papua Yeni Gine
Singapur
BDT (Birleşik Devletler Topluluğu)
1991 yılında dağılan SSCB (Sovyet Sosyalist Cumhuriyet Birliği) içerisinde bağımsızlığını ilan eden 15 ülke birleşerek BDT’yi oluşturmuştur. Bu ülkelerden en önemlisi Rusya Federasyonudur.
Rusya Federasyonu
Geniş alan kaplayan bir ülkedir.(17 milyon km 2) %80’ini düzlükler oluşturur. Hem Avrupa’da hem de Asya’da toprakları bulunur. Başkent, Moskova Avrupa’da yer alır.
Ülkenin büyük bir bölümünü Tayga denilen ormanlar kaplar.
Tarım ve hayvancılıkta gelişmiştir. Buğday’da dünyada 1. sıradadır. Koyun yetiştiriciliğinde 2. sırada yer alır.
Sanayi alanında gelişmiştir. Önemli maden yatakları bulunur. Bakır, taşkömürü, demir, petrol, doğalgaz, altın ve elmas çıkarımında başlarda yer alır.
ORTA ASYA TÜRK CUMHURİYETLERİ (OATC)
- Kazakistan : Başkent Almatı’dır. OATC içerisinde en geniş alana sahiptir. Tam bir karasal iklim hakimdir. Balıkçılık oldukça gelişmiştir. En zengin yer altı kaynaklarına sahip olan OATC ülkesidir. Kömür ve bor minarelinde 3. sıradadır. Aynı zamanda petrol ihraç eder.
- Özbekistan : Başkent, Taşkent’tir. Büyük bir kısmı çöllerle kaplıdır. Amuderya ve Sırderya önemli akarsularıdır. Önemli pamuk üreticisidir. (Dünyada 5.) doğalgaz, altın ve uranyum rezervinde önemli bir yere sahiptir.
- Kırgızistan : Başkent Bişkek’tir. Dağlık ve engebelik bir ülkedir. Yükselti yağışı arttırmıştır. At yetiştiriciliği gelişmiştir.
- Türkmenistan : Başkent Aşkabat’tır. Ülke topraklarının %90’nı dünyanın büyük çöllerinden Karakum işgal eder. Pamuk üretiminde önemli bir yere sahiptir. Yer altı kaynakları bakımından zengindi.(Doğalgaz, petrol, kömür)
- Tacikistan : Başkent Düşanbe’dir. Oldukça yüksek bir ülkedir. Bu nedenle büyük çapta buzullarla kaplıdır. Yer altı kaynakları oldukça fazladır. (Petrol ve kömür)
Kafkas Ülkeleri :
- Azerbaycan : Başkent Bakü’dür. Petrol rezervi bakımından zengindir. Hazar Denizine kıyıdır. önemli geçiş yolları üzerinde bulunur.
- Gürcistan : Başkent Tiflis’tir. Karadeniz’e kıyısı vardır.
- Ermenistan : Başkent Erivan’dır.
Çin
Başkent : Pekin
Y. ölçümü : 9,5 milyon km 2
Bir tarım ülkesidir.
Pirinç, tütün ve pamukta 1. sıradadır.
Kalabalık olduğundan yetiştirdiği ürünler ancak kendine yeter.
İpek böcekçiliği ve domuz yetiştiriciliğinde 1. sıradadır.
Balıkçılıkta da gelişmiştir.
Dünyanın en kalabalık ülkesidir.
Hindistan
Başkent : Delhi
Y. Ölçümü: 3 milyon 280 bin km 2
Dünyanın en yüksek dağları buradadır.
Ganj ovası oldukça verimli ve kalabalıktır.
Yıllık 10 bin mm yağışla en çok yağış alan yer (Çerapunçi) buradadır.
Muson ikliminin en çok etkili olduğu ülkedir.
Çayda 1. ve pirinçte 2. sıradadır.
Nüfusu 844 milyon’dur.
Japonya
Başkent : Tokyo
Y. Ölçümü : 377 bin km 2
Tamamen adalar ülkesidir.
Yer kabuğunun (okyanus kenarı) hareketli alanında bulunduğundan en fazla deprem bu bölgede görülür.
Ormanlarla kaplıdır.
Oya Şivo soğuk su akıntısı sıcaklığı düşürür.
Sanayisi oldukça gelişmiştir.
Önemli akıntılarından dolayı balıkçılık da çok gelişmiştir.(1.dir)
Nüfus yoğunluğu km 2 ye 327 kişidir.
Japonya’nın %75’i dağlıktır.
Tarım modern bir şekilde yapılır.
Sanayileşmiş 7 ülkesinden birisidir.
- Bangladeş : Başkent Dakka’dır. Dünyanın en yoksul ve kalabalık ülkelerinden biridir. Önemli jüt yetiştiricisidir. (liflerinden kağıt yapılan bir bitki)
- Malezya : Başkent Kuala Lumpur’dur. Kauçuk ve kalay madeninde başlarda gelir. Türkiye, Malezya’dan kauçuk ve kalay alıp tütün ve pamuklu ürünler satar.
- Endonezya : Başkent Cakarta’dır. Karabiber ve kauçuk üretir.
- İran : Türkiye ile ticareti gelişmiştir. Küçükbaş hayvancılık ipek böcekçiliği gelişmiştir. Hazar kıyılarında balıklardan elde edilen yumurtalar ( havyar) ünlüdür. Petrol çıkarılır.
- Irak : Önemli bir petrol ülkesidir.
- Suriye : Kıyılarında Akdeniz iklimi görülür. Sanayi gelişmiştir.
AFRİKA KITASI
Genel Özellikleri
Yerşekilleri genelde sadedir. Yüksek platolarla kaplıdır.
Klimonjero (6000 m) en yüksek dağdır.
Kıta genel olarak eski oluşuma sahiptir. Pek deprem görülmez.
Yalnız doğu tarafta kuzey-güney yönlü uzanan kırık (fay) hattı oldukça önemlidir.
Yeryüzünün en uzun kırıklarından olan bu fay Türkiye’den başlayıp güneye kadar iner.
Ayrıca bu kırıklar üzerinde tektonik çukurlar (göller) yer alır. (Viktoria, Tangakina…)
Dünyanın en uzun nehirlerinden olan Nil burada bulunur.
Kongo, Nijer, Oranj, Zambei diğer önemli akarsularıdır.
Kıtanın büyük bir bölümü tropikal kuşakta yer alır. (En sıcak yer)
Endüstri pek gelişmemiştir.
Hammadde yönünden zengindir.
Altın, elmas, inci çıkarımında 1. sıradadır.
Gelişmiş ülkeler bu kıtayı hep sömürdüklerinden kıta geri kalmıştır.
Olumsuz iklim şartları nedeniyle tarım pek gelişmemiştir.
Afrika’nın nüfusu 610 milyon civarındadır.
Çöl ve ekvatoral alanlar seyrek nüfuslu yerlerdendir.
Yıllık nüfus artış hızı en fazla olan kıtadır.
Başlıca ülkeler
Güney Afrika Cumhuriyeti
Başkent : Cope Town Yüzölçümü : 1 milyon 184 bin km 2 Nüfusu : 43 milyon
Kıtanın güneyin kaplar.
Türkiye’den getirttiği Tiftik keçilerini üreterek dünyada bu konuda önemli bir yere gelmiştir.
Enerji üretimi yüksektir ve bunu satar.
Yer altı kaynaklarında oldukça zengindir. Altın ve kromda 1. sıradadır.
Demir, manganez, bakır, kurşun ve çinko önemli seviyededir.
Afrika’nın en sanayileşmiş ülkesidir.
Mısır
Başkent : Kahire Yüzölçümü : 1 milyon 284 bin km 2 Nüfusu : 58 milyon
İki kıtayı birbirine bağlayan (Asya-Afrika) bir noktada bulunması ve Süveyş Kanalına sahip olması stratejik önemini arttırmıştır.
Dünyanın en uzun akarsuyu Nil bu ülkeden denize boşalır. Hayat kaynağıdır.
Yeryüzü şekilleri sadedir. Çöl iklimi hakimdir.
Dünyanın büyük barajlarından biri Afsan buradadır.
Mısır önemli bir turizm ülkesidir.
Yer yer petrol çıkarılır.
- Fas, Cezayir, Tunus dünya fosfat üretiminde 1. sıradadır.
- Nijerya önemli bir petrol çıkarımına sahiptir.
AMERİKA KITASI
Genel Özellikleri
Yakın zamanda keşfedildiği için (1492) Yeni Dünya diye adlandırılır.
Kuzey enlemlerden Antartika’ya kadar uzanan ikinci geniş kara parçasıdır.
Kıtanın batısı önemli deprem bölgesini oluşturur.
Dünyanın en uzun akarsularından Missisipi Kuzey Afrika’da Meksika körfezine akar.
Kuzey Amerika’da göller geniş yer kaplar. (Superios, Michigon, Huron, Erie…) Bu göller buzulların etkisiyle oluşmuştur.
Kayalık ve And dağları kuzey-güney yönünde uzanan en önemli dağlardır.
Dünyanın en gür su potansiyeline sahip olan akarsu Amazon Güney Amerika’da akar.
Aynı zamanda Amazon Havzası (7 milyon km 2) dünyanın en geniş havzasıdır.
Kıtanın en kuzey ve güney kıyıları Fiyortludur.
Ayrıca okyanus kıyılarında Gel-git oluştuğundan büyük haliçler oluşmuştur.
Güney Amerika’da nüfus alçak ve geniş olan Amazon havzasına değil batıdaki And dağlarının tepelerine toplanmıştır. Bunun nedeni iklim şartlarıdır.
Kuzey Amerika Güney Amerika’ya göre oldukça gelişmiş, sanayileşmiştir. (A.B.D)
Güney Amerika’da daha çok tarım ve hayvancılık faaliyetleri yaygındır.
Başlıca Ülkeler
Kuzey Amerika
Kanada
A.B.D
Orta Amerika
Meksika
Guatemala
El Salvador
Honduras
Nikaragua
Kostarika
Panama
Belize
Antil Ülkeler
Küba
Haiti
Dominik Cum.
Jamaika
Bahama
Puerto Rica (A.B.D)
Küçük Antil Adaları (sömürgeci ülkelere aittir.)
Güney Amerika
Kolombiya
Venezuella
Guyana
Surinam
Fransız Guyanası
Trinidad ve Tobago
Ekvador
Peru
Brezilya
Bolivya
Paraguay
Uruguay
Şili
Arjantin
Falklond Adaları
Kanada
Başkent : Ottawva Yüzölçümü : 10 milyon km 2 Nüfus : 29,5 milyon
BDT’den sonra en geniş alana sahiptir.
Yeryüzü şekiller isadedir.
Hudson körfezi atlas okyanusunun büyük bir girintisidir. Aynı zamanda batıda kalan Labrador yarımadası önemli bir adadır.
Kıyılarında gel-git görüldüğünden Haliçler vardır.
Kanada yerşekillerinin oluşumunda buzulların büyük bir etkisi vardır.
Ülkenin %30’u ormanlarla kaplıdır. Bu nedenle dış ticaretinin %90’ını kağıt oluşturur.
Balıkçılık ve kürk hayvancılığı çok gelişmiştir.
İklim nedeniyle ekonomik faaliyetler güneyde yoğunlaşır.
A.B.D
Başkent : Washington Yüzölçümü : 9 milyon 363 bin km 2 Nüfus : 263 milyon
Dünyanın en gelişmiş ülkelerindendir.
Batısı dağlık, doğusu geniş düzlüklerle kaplıdır. (Kayalık ve Apalaş dağları)
Missisipi nehri ve kuzeyde göller bölgesi (Superior, Michigan, Huron, Erie, Ontorio) diğer önemli yerşekilleridir.
Endüstri çok gelişmiştir. Ekonomisi çok güçlüdür.
Maden kömüründe 1.’dir. Demir, bakır, kükürt diğer madenleridir.
İklim çeşitliliği tarıma olumlu olumlu yansımıştır. Tarım faaliyetlerinde de öndedir. Büyükbaş hayvancılıkta 2.’dir.
Mısırda1., buğday ve türünde 2., pamukta 3. sırada yer alır.
Sanayide en çok geliştiği alanlar, otomibil, elk. Ev aletleri, petro-kimya, ve demir çeliktir.
Brezilya (Brasil)
Güney Amerika’nın en geniş ülkesidir. Amazon havzası büyük alan kaplar. Tarım ve hayvancılık gelişmiştir. Kahve üretiminde 1. dir. (Kakao, Mısır, Şeker kamışı) büyükbaş hayvancılıkta 3.’dür.
Arjantin (Buenos Aries)
Büyük bir kısmı düzlüklerle kaplıdır. Parana nehri havzası önemli tarım alanıdır. (Bu nehrin ağzında büyük bir haliç vardır) Güney Amerika’nın en fazla sanayileşmiş ülkesidir. Tarım ürünleri mısır pirinç, soya, ay çiçeği ve pamuktur. Hayvancılık geniş yer tutar. En fazla deri ve et ihraç eden ülkelerdendir.
Şili (Santiago)
Enine dar boyuna oldukça uzun olan bir ülkedir. And dağları ülkeyi boylu boyuna kaplar. Kıyıları girintili çıkıntılıdır. Güneyde Fiyortlu kıyı tipi görülür. Yeryüzünde en az yağış alan Atakama çölü buradadır.
AVUSTRALYA
Genel Özellikler
Kıta olara küçük, ada olarak oldukça büyük bir alana sahiptir.
En önemli özelliklerinden biri birçok iklimin kıta üzerinde etkili olmasıdır.
Kıtanın büyük bir kemsi düzlük ve kapalı havzalardan oluşur.
Dünyanın en eski kıta çekirdeklerinden olup deprem azdır.
Avustralya’da görülen iklimler : Çöl iklimi, Akdeniz iklimi, yarı kurak iklim, nemli tropikal iklim, nemli subtropikal iklim
Avustralya’da nüfus yoğunluğu son derece azdır.
Km 2 ye 34 kişi düşer.
Ekonomisi tarım, hayvancılık ve madenlerden oluşur.
Dünyada en çok yün elde eden ve satan ülkedir.
Hammadde ve işlenmiş ürün satar.
Boksit (Alüminyum) üretiminde birincidir.
Demir ve kömürde ileri seviyededir.
Nüfusu çok azdır. Nüfus büyük bir çoğunlukla Güneydoğu’da toplanmıştır.
Kıtanın güneydoğusunda Yeni Zelanda bulunur.
ANTARTİKA
Genel Özellikler
Güney kutup çevresinde yer alan kıtanın %95’i buzullarla kaplıdır.
Kıtada yükseltisi fazla olan bazı dağlar bulunur.
Kıtada yerleşik haya yoktur.
Tamamı kutup iklimi etkisindedir.
Yıllı sıcaklığı – 30 °C dir. En düşük sıcaklık - 88°C dir.
|
